Nakoniecznikoff-Klukowski Przemysław, pseud. Kruk II (1896–1957), podpułkownik WP, komendant Okręgu AK Kraków. Ur. 13 VI w Tyflisie, był synem Franciszka, urzędnika, działacza socjalistycznego, i Elżbiety z domu Klukowskiej, bratem stryjecznym i ciotecznym Bronisława Nakoniecznikowa-Klukowskiego (zob.) i Stanisława Nakoniecznikoffa (zob.). Brał udział w r. 1909 w strajku szkolnym, za co został aresztowany i wydalony z gimnazjum. Uczył się następnie w średniej szkole handlowej w Tyflisie, którą ukończył w r. 1913. Od t. r. działał w Związku Strzeleckim, zakonspirowanym przy «Domu Polskim» w Tyflisie. Dn. 6 VIII 1915 powołany do armii rosyjskiej, ukończył szkołę oficerską, uzyskując stopień podporucznika; walczył na froncie kaukaskim i perskim. Po rewolucji październikowej opuścił szeregi armii rosyjskiej i wstąpił do Polskiej Samodzielnej Brygady na Kaukazie. Po rozbrojeniu brygady przez Niemców 26 VI 1918, działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, po czym wyjechał na Kubań do organizującej się dywizji gen. Lucjana Żeligowskiego. W dywizji tej dowodził najpierw kompanią karabinów maszynowych, a następnie batalionem. Po przybyciu z 4 dywizją do Polski dowodził batalionem w 28 p. piechoty w wojnie polsko-radzieckiej i w czasach pokojowych do r. 1925. Ranny podczas walk 22 V 1920 pod miejscowością Gołbia, utracił prawe oko. Stopień kapitana otrzymał ze starszeństwem od kwietnia 1919; w r. 1924 awansował do stopnia majora.

Od r. 1925 przez trzy lata N.-K. był kwatermistrzem w 28 p. piechoty. Przeniesiony następnie do 27 dyw. piechoty na stanowisko komendanta rejonu przysposobienia wojskowego, w r. 1929 został kierownikiem Urzędu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego Dowództwa Okręgu Korpusu w Przemyślu. W r. 1932 objął dowództwo batalionu 5 p. strzelców podhalańskich, ale już w rok później był zastępcą dowódcy 63 p. piechoty. Funkcję tę pełnił do połowy sierpnia 1936. W tym czasie awansował na podpułkownika. We wrześniu 1939 dowodził 163 p. piechoty, w 36 rezerwowej dyw. piechoty (Zgrupowanie Południowe Armii «Prusy»). Dn. 7 IX pułk ten stoczył ciężki bój w rejonie miejscowości Kazanów na zachód od miasta Końskie. W nocy z 7/8 IX 163 p. piechoty rozpoczął odwrót w kierunku południowo-wschodnim. Dn. 8 IX pod dowództwem N-a-K-ego pododdziały 36 dyw. piechoty stoczyły krwawą walkę w rejonie Szydłowca; następnego dnia 36 dyw. piechoty kontynuował odwrót na południowy wschód od miasta Lipsko Dn. 10. IX N.-K. dywizję rozwiązał. Wraz z innymi oficerami przedostał się 10–11 IX za Wisłę w rejonie Solec–Józefów. Po kampanii wrześniowej znalazł się za granicą. Przez pewien czas był dowódcą 2 Brygady 3 Dyw. Karpackiej na Bliskim Wschodzie. Do kraju został zrzucony w nocy z 21/22 IX 1944 w okolicach Szczekocin. Początkowo był zastępcą komendanta Okręgu Armii Krajowej (AK) Kielce (dowodził m. in. zwycięskimi walkami z Niemcami 27 i 28 X pod Radkowem i Chlewicami). W dn. 28 X 1944 został przeniesiony na stanowisko komendanta Okręgu AK Kraków (na miejsce aresztowanego płka Edwarda Godlewskiego, pseud. Garda). Używał pseud. Kruk II i Garda (prawdopodobnie dla zmylenia Niemców). Dn. 19 I 1945 wydał rozkaz dotyczący formalnego rozwiązania AK na terenie Okręgu Kraków, lecz pozostał w konspiracji. W maju lub czerwcu 1945 został aresztowany i internowany w Związku Radzieckim. Po kilku latach wrócił do kraju. Zmarł 17 VIII 1957 w Krakowie, pochowany został w Lubaczowie. Był odznaczony m. in. Krzyżem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych 3-krotnie, Krzyżem Niepodległości.

Był żonaty i miał syna Przemysława Wiktora (ur. 1925).

Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Garliński J., Politycy i żołnierze, Londyn 1971; Głowacki L., Sikorski A., Kampania wrześniowa na Lubelszczyźnie, L. 1966 cz. 1–2; Hillebrandt R., Partyzantka na Kielecczyźnie 1939–1945, W. 1970; Jurga T., Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 r., W. 1975; Pol. Siły Zbrojne, I cz. 2 s. 651 cz. 3 s. 344, III; Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 r., W. 1973 II; Ropelewski A., Partyzanckie walki we Włoszczowskiem, „Za Wolność i Lud” 1962 nr 21; Zawilski A., Bitwy polskiego września W. 1972 I; – Dąbrowa-Kostka S., W okupowanym Krakowie, W. 1972; Kopański S., Wspomnienia wojenne 1939–1946, Londyn 1961; Tarchalski M., Krzepin, lasy Kwiliny, Lipno, „WTK” 1967 nr 44; Zając J., W Szkocji i na środkowym Wschodzie, Londyn 1967; – „Tyg., Powsz.” 1957 nr 34; – CAW: Akta personalne N.-K-ego (fot.); – Informacje Stanisława Dąbrowy-Kostki z Krakowa.

Piotr Stawecki